داستان هفت سین سر درازی دارد که بهتر است این داستان را از اینجا شروع کنیم، نوروز یا بهتر است بگوییم عید نوروز آیین باستانی سال نوی ایرانیان و فارسی زبانانی چون افغان‌ها و ازبک‌ها است که هر ساله و با شروع تقویم خورشیدی آغاز می‌گردد.
اگر چه مهد این آیین کهن ایران باستان است اما در نقاط مختلفی از خاور میانه و جهان جشن گرفته می‌شود. نمادهای هفت سین هر کدام معنا و مفهوم خاصی را در دل خود دارند.
مراسم نوروز نمادها و آیین‌های بسیاری دارد که با چهارشنبه سوری و عمو فیروز شروع شده و با سیزده بدر به پایان می‌رسد، اما بی‌شک مهم‌ترین نماد و آیین نوروز باستانی سفره هفت سین و چیدن این سفره رنگارنگ است.
سفره زیبایی که در طول سیزده روز نوروز در خانه هر ایرانی پهن است و هر تکه از آن معنا و مفهومی را با خود به همراه دارد.
در این سفره هفت عنصر متفاوت که شروع نام آن‌ها با کلمه سین است کنار هم قرار می‌گیرند، از جمله:
- سبزه
- سیب
- سیر
- سکه
- سمنو
- سماق
- سنجد
- سرکه
- سنبل و…
همچنین تخم مرغ‌های رنگی، دیوان حافظ، آیینه و شمعدان، تنگ ماهی و ماهی قرمز، قرآن، شیرینی و آجیل و … نیز وابسته به نوع فرهنگ و اعتقادات هر منطقه بر سر این سفره قرار می‌گیرد. تا نشانی از رسومات مردم و خطه آن‌ها باشد.
در رابطه با خاستگاه هفت سین و نوروز روایات بسیاری وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها در تاریخ‌نگاری‌های ابوریحان بیرونی و ابوالفضل بیهقی و مهم‌تر از همه حکیم فردوسی بوده است.
فردوسی شکل گیری نوروز را به این شکل توضیح می‌دهد، جمشید شاه به فر کیانی تختی می‌سازد و در اولین روز سال بر آن تخت می‌نشیند و جشن نوروز را بنیان‌گذاری می‌کند، فردوسی در این باب می‌آورد:
سر سال نو هرمز فرودین
بر آسوده از رنج تن، دل ز کین
بزرگان به شادی بیاراستند
می و جام و رامش گران خواستند
چنین جشن فرخ از آن روزگار
به ما ماند از آن خسروان یادگار
و در رابطه با آیین چیدن هفت سین و سبز کردن سبزه ابوریحان بیرونی می‌گوید:
«در این روز هر چوبی که خشک شده بود سبز شد و مردم گفتند (روز نو) یعنی روزی نوین و هر شخص از راه تبرک به این روز در طشتی جو کاشت سپس، این رسم در ایرانیان پایدار ماند که روز نوروز در کنار خانه هفت صنف از غلات در هفت استوانه بکارد.» همچنین قدیمی‌ترین سند باقی مانده از وجود تاریخی هفت سین در فرهنگ ایرانی به اشاره‌ای در دیوان امیر بها‌الدین برندق خجندی باز می‌گردد که ذکر کرده:
چون به میدانِ طرب رانی بُراقِ عیش را
هم ز عینِ مردمی باید که چینی «هفت سین»
سبزه‌ی سیراب و سنبل، سوسن و سرو و سمن
ساغرِ می در میانِ بزم و ساقی هفتمین
آنچه که در رابطه با نوروز و هفت سین قابل توجه است این است که تمامی عنصر‌های این سفره از دل طبیعت و نور آمده‌اند و منشا و نشانه سلامتی، تندرستی و سعادت هستند. در ادامه مقاله علت استفاده از هر سین و معنای آن را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.
مفهوم نمادهای هفت سین
هر قطعه از ست هفت سین معنا و نشان طولانی برای خود دارد که از فرهنگ غنی ایرانیان ریشه گرفته است که ما توضیحی بسیار خلاصه از هرکدام را در خدمت شما عزیزان قرار دادیم.
بجز سین‌های سفره از عوامل دیگری چون آیینه و ماهی هم استفاده می‌شود که هر کدام معنای خاص خود را دارند:
«تخم مرغ»: نماد زایش و آفرینش و نشانه‌ای از نطفه و نژاد
«آینه»: نماد روشنایی و نجابت
«آب و ماهی»: نماد جاری بودن و برکت در زندگی.
نمادهای هفت سین هر کدام یک مفهوم دارند که در ادامه هر کدام را توضیح خواهیم داد.
- سنجد
- سیب
- سبزه
- سمنو
- سکه
- سرکه
- سیر
- سماق
در ادامه هر یک از موارد فوق را بررسی خواهیم کرد.
1. سنجد
این میوه پر برکت در فرهنگ اسلامی نیز از اهمیت خاصی برخورد دار است. امام صادق در حدیثی می‌فرماید: سنجد بخورید که پوست آن موجب شفافیت پوست و گوشت آن باعث ساخت عضله و هسته‌اش باعث استحکام استخوان می‌شود.
سنجد برای افرادی که از پوکی استخوان رنج می‌برند یا باردار هستند بسیار مفید است.
2. سیب
راه‌یابی به شهر سلامت و تن درستی شخص و جامعه است.
دنیایی از سلامت در سیب نهفته است. به طور خلاصه سیب به علت داشتن فیبر بالا موجب لینت مزاج، تب زدایی، پاک‌سازی معده و روده، چربی‌سوزی و آرامش ذهن می‌شود.
3. سبزه
سومین گام به سوی ساحل سلامت و رشد. سبزه یعنی رسیدن به مرحله از خود گذشتگی و ایثار.
سبزه و سبزی موجب عامل نشاط روح و روان و انبساط خاطر است.
نگاه به سبزه و خوردن گیاهان سبز که پر از نیروی اعجاب‌انگیز گیاهان و نور است موجب تجلی ذهن، پاک‌سازی روح و رفع افسردگی می‌گردد.
4. سمنو
5. سکه
این سین نماد برکت و رزق و روزی است. حضور سکه برای ارتقای شغل و درآمد بر سر سفره هفت سین الزامی است.
سکه طلا خاصیت درمانی و آرامش بخش دارد و برای همین آن را در مقداری آب می‌اندازند و بر سر ست سفره هفت سین می‌گذارند و پس از تمام شدن مراسم سال تحویل آن آب را به آرامی می‌نوشند.
6. سرکه
یکی از نمادهای هفت سین سرکه است، سرکه نماد پذیرش سختی‌ها و ناملایمات زندگی است. به رغم وجود خواص بسیار در سرکه انگور و خرما افراط در مصرف آن‌ها به بدن آسیب می‌زند. اما خواص بسیاری هم دارند مثلا سرکه سیب موجب رفع انسداد رگ‌های قلبی و چربی سوزی می‌شود.
7. سیر
سیر نماد مناعت طبع و متانت انسان در برخورد با زندگی و سختی‌هاست و همچنین خواص غذایی و دارویی بسیاری دارد.
8. سماق
نماد و نشانه صبر و بردباری و شرط پیروزی بر سختی‌های زندگی است. سماق خواص بسیاری دارد و طبع سردی دارد و در مصرف با گوشت‌های قرمز توصیه می‌شود.
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.