هنر اصیل مینا کاری از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین شاخه‌های هنرهای دستی در تاریخ کشور ما ایران است.
این هنر ارزنده با سابقه‌ای مکتوب و ملموس از پیش از زمان هخامنشیان تا کنون در قلب ایران جاری بوده است.
استفاده از کلمه مینا برای این هنر و نام‌گذاری آن با این کلمه به این دلیل است که نزدیک‌ترین معنی به کلمه مینا آسمان آبی است و هنر مینا کاری نیز معمولا بر روی بستر آبی رنگی طراحی و اجرا می‌شود که تمثیلی از آبی آسمان است.
هنر مینا کاری از هنرهای باستانی ایران بر شمرده می‌شود که حدود ۵۰۰۰ سال در ایران قدمت دارد و زادگاه این هنر هم ایران است.
با این وجود قدیمی‌ترین مدارک مکتوب و ظروف موجود که آراسته به این هنر است قدمت‌شان به دوره هخامنشیان باز می‌گردد و بسیاری زمان تولد هنر مینا کاری را این دوره تاریخی می‌دانند.
اما آنچه تمامی مورخان بر سر آن توافق دارند این است که این هنر از دوره هخامنشیان به ساسانیان منتقل شد و در دوره ساسانی به اوج شکوفایی خود رسید.
هم چنین روایت است که این هنر در دوره ساسانی از طریق ایرانیان به دیگر اقوام و کشورهای خارجی نیز آموزش داده شد و در جهان مطرح شد.
آثار میناکاری در سراسر ایران با نهایت ظرافت تولید می‌شد اما مهد رونق این هنر شهر اصفهان بود.
در مقایسه آثار مینا کاری ایرانی و اروپایی و سنجش قدمت آن‌ها رقابت شدیدی بر سر قدمت و تاریخچه آن‌ها وجود داشت، زیرا آثاری از دوره بیزانس کشف شده بود از جمله ۶ انگشتر طلا که قدمت آن‌ها به حداقل ۶ سده پیش از میلاد بر می‌گشت که نوعی از مینای مرصع بود.
اما پس از آن آثار ایرانی ارزشمندی از جمله یک گوشواره طلا کشف شد که قدمت آن به هشت قرن پیش از میلاد مسیح باز می‌گشت.
مینا کاری در ایران چندین دوره مهم تاریخی را پشت سر گذاشته است:
در دوره هخامنشیان آهسته آهسته بازار هنر مینا داغ شد و رونق خود را به دست آورد.
از این دوره سه اثر مینا کاری شده مهم به جا مانده که امروزه در موزه ویکتوریای لندن نگه داری می‌شود.
گوشواره‌های طلا مربوط به قرن هشتم پیش از میلاد که به سبک طلا کاری و مینا کاری آن دوره ساخته شده است. کاسه برنزی با قدمت ۶۰۰ سال پیش از میلاد با قطر ۱۵ و عمق ۳ سانتی‌متر که در موزه هنر لس آنجلس نگه داری می‌شود.
دوره ساسانی دوره اوج گیری هنر مینا بود و آثار به جا مانده از این دوره دز موزه هنرهای برلین و نیویورک نگه داری می‌شود.
از جمله بشقاب‌های مینا ساسانی کشف شده در ارمنستان.
در دوره صفوی دو عامل جدید به هنر مینا کاری اضافه شد که تا پیش از آن انجام نشده بود.
یک استفاده از رنگ قرمز برای زمینه کار به جای رنگ آبی و سبز.
هم چنین اضافه شدن نقوش مینیاتوری و برم و شکار و چوگان به طرح‌های مینا.
متاسفانه از دوره قاجار به بعد هنر مینا فروغ و رونق خود را از دست داد.
هنر مینا کاری به طور خلاصه این گونه تعریف می‌شود:
هنر نقاشی با رنگ و خاک‌های طبیعی بر روی فلزاتی همچون مس، نقره و طلا.
نقره و طلا تنها فلزاتی هستند که مینا بر روی آن‌ها اکسید نمی‌شود و از کیفیت بسیار بالایی برخورد دار می‌باشد.
مینا کاری به دو شیوه کلی انجام می‌شود، یکی مینا کاری خانه‌بندی و دیگری مینا کاری نقاشی.
مینا کاری نقاشی رایج‌ترین شیوه مینا کاری است که در آن ابتدا نسبت به محصول مورد نظر استاد مس‌گر بدنه محصول را می‌سازد و مینا کار اصلی بدنه‌ی ظرف را در چند مرحله با لعاب سفید می‌پوشاند و در هر مرحله با دمایی نزدیک به ۹۰۰ درجه در کوره قرار می‌دهد تا لعاب به خوبی پخته و ثابت شود سپس طرح‌های نهایی به روی بدنه اجرا می‌شود و شی مینا کاری شده در کوره‌ای با دمای ۹۰۰ درجه قرار می‌گیرد تا رنگ‌های آن پخته و مشخص شوند.
مینا کاری خانه‌بندی قدیمی‌ترین شیوه مینا کاری است.
در این روش که سیم‌های مفتول بسیار ظریفی به اشکال مورد نظر استاد کار در می‌آید و با چسب و مواد مخصوص به روی بدنه شی مورد نظر چسبانده می‌شود و سپس یک لایه لعاب روی کل کار کشیده می‌شود و کار در کوره‌ای با دمای بین ۹۰۰ الی ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد قرار می‌گیرد و مفتول‌ها به آرامی ذوب شده و به بخش‌های مختلف کار جوش می‌خورند.
پس از این مرحله رنگ‌های پودری بر روی سطح کار قرار می‌گیرند و سطح کار یک دست شده و مجددا به مدت زمان ۳ الی ۵ دقیقه وارد کوره می‌شود.
اگر در ساخت مینای خانه‌بندی به جای طلا و نقره و مس از مفتول‌های برنجی استفاده شود برنج در کوره سیاه شده و پس از خروج از کوره باید با اسیدهای مخصوص شسته و تمیز کاری شود.
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.